Yeni Suriye’nin ordu sınavı

18 Ocak 2025

Bir ülke için, siyasal düzen kurmaktan belki çok daha zoru, bir ordu kurmaktır. Hele ki bu ülke 14 yıllık bir iç savaştan çıktıysa. Bugün Suriye’deki yeni yönetimin en zor sınavı bu olacak. Nitekim bu alanda işler pek de istendiği gibi gitmiyor. Birkaç veri ve bilgi ile tabloyu netleştirelim… 

Heyet Tahrir Şam lideri Ahmed El-Şara, ‘Beşar Esad’ın ordusundaki tüm gruplara silahlarını teslim etme’ çağrısı yapmıştı. İlk etapta ülkenin farklı noktalarında kurulan merkezlere başvurular oldu ama arkası gelmedi. Şam’daki merkezde görevli asker Yarbay Velid Abdurabu’nun, Esad’ın devrilmesinden sonraki ilk günlerde Anadolu Ajansı’na verdiği bilgiye göre, “günde bin 200 ila bin 500 kişi” silahlarını teslim ediyordu. Fakat Suriye sahasını yakından takip eden Chatham House Kıdemli Araştırmacısı Galip Dalay’ın bu hafta NTV Radyo’daki 5’te Beş programında “Beşar Esad ordusundaki askerlerin sadece dörtte birinin silahlarını teslim ettiğini” söylüyor. 

Dışişleri Bakan Yardımcısı Nuh

Yazının Devamı

ABD’yle zorlu müzakere

11 Ocak 2025

Türkiye’nin hatta bölgenin gözü kulağı, İmralı’dan yapılması beklenen “silah bırakma çağrısında.” Bu çağrıyı beklerken, birkaç koldan süreci takip ediyoruz:

1- 28 Aralık’ta terör örgütü PKK’nın başı Öcalan ile görüşen ve bu hafta siyasi parti turunu tamamlayan DEM heyeti, bugün Edirne’de eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ı cezaevinde ziyaret edecek.

2- Yine bugün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Diyarbakır’da olacak. Bu iki önemli temas öncesi Cumhur İttifakı’nın liderleri Erdoğan ve Bahçeli son bir değerlendirme için perşembe günü buluştu.

3- Suriye’nin kuzeyinde YPG’ye dönük Türkiye’nin olası operasyonu konuşulurken, ABD’nin Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Vekili John Bass, sahadaki ortağı YPG için Perşembe-Cuma Ankara’daydı. Türkiye, bir yandan içerideki süreci devam ettirirken diğer yandan da dışarıdaki dinamiklerin bunu sekteye uğratmaması için dikkatli bir diplomasi yürütüyor.

Bas

Yazının Devamı

‘Batı yaptırımları kaldırmalı’

4 Ocak 2025

Suriye’nin yeni Dışişleri Bakanı Esad Hasan El Şeybani, Al Jazeera kanalına verdiği röportajda Batı’ya “Yaptırımları kaldırın” çağrısı yaptı. Hiç kuşku yok ki, yaptırımların kalkması Suriye’nin yeniden imarı ve inşası için gerekli olan yaklaşık 400 milyar dolar civarındaki paranın, projelere aktarılmasını hızlandıracak. Üretimin başlaması, ekonominin çarklarının dönmesi de ancak bu yolla olacak.

Birleşmiş Milletler verilerine göre nüfusun yüzde 90’ı yoksulluk içinde yaşıyor ve 12 milyon kişinin gıdaya erişim güvencesi yok. Bu noktada nasıl siyasi alanda bazı ülkeler ön aldıysa ve siyasi alanda diğer ülkelerin Heyet Tahrir Şam Örgütü ile temas kurmasına vesile olduysa, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan başta olmak üzere bölge ülkelerinin ekonomik alanda projelere verecekleri desteğin, Batı’nın yaptırımları kaldırması için bir itici güç olacağı açık.

ABD yaptırımları

Suriye, baba Hafız Esad döneminden bu yana (1970’ler) ABD’nin yaptırımları altında. Şam,

Yazının Devamı

Yeni Şam’ın bölgeyle imtihanı

28 Aralık 2024

8 Aralık’ta Beşar Esad’ın devrilmesinin ardından, Suriye için çok kırılgan bir sürece girildiğini, ortamın Suriye’nin istikrarını istemeyen bölge ülkeleri ve küresel güçler tarafından sabote edilmeye açık olduğunu yazmıştık. Herkesin korktuğu gerçek hayata geçmeye başladı.

Alevi toplumuna ait dini yerlerin hedef alınması sonrası sokaklar karıştı. Şam, Tartus, Lazkiye, Cebele ve Humus’ta binlerce kişinin katıldığı protesto gösterileri düzenlendi. Tartus kentinde Esad rejimi unsurları, yeni yönetime bağlı güçlere pusu kurdu ve en az 15 kişi hayatını kaybetti.

Suriye halkının en son isteyeceği şey, ülkenin yeniden karışması, ama başta Suriye’den çıkartılmış İran olmak üzere olup bitenleri tedirgin gözlerle izleyen pek çok aktör açısından durum farklı. Bu hafta bölge açısından Arap ülkelerinin pozisyonlarını yazmaya çalışacağım.

Mısır’da ‘Müslüman Kardeşler’ endişesi

Esad’ın gitmesi sonrasında yaşananları endişeyle izleyenlerden biri hiç kuşku yok ki Mısır

Yazının Devamı

HTŞ ve terör listesi sorunu

21 Aralık 2024

Suriye’de Beşar Esad’ın devrilmesinin üzerinden iki hafta geçti. Küresel güçler ve bölge ülkeleri Suriye’nin geleceğinde yer alabilmek için bir taraftan doğru adımlar atmaya, bir taraftan da oyun dışı kalmamak için hızlı kararlar vermeye çalışıyor. Lakin herkesin işini zorlaştıran, ülkenin fiili lideri konumuna gelen Muhammed El-Golani’nin -ki kendisi artık gerçek ismi olan Ahmet El-Şara’yı kullanıyor- ve başında olduğu Heyet Tahrir Şam’ın Birleşmiş Milletler’in (BM) terör listesinde yer alması. El-Şara geleceğe dair olumlu mesajlar verse de ülkeler HTŞ’yi terör listelerinden çıkarmakta ihtiyatlı davranıyor. Böyle bir süreçte Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Al Jazeera kanalına verdiği röportajda ‘BM kararını beklemeden Türkiye’nin bazı adımları atabileceğinin’ sinyalini vermesi dikkat çekiciydi. Bu yüzden bu hafta ülkelerin yaşadığı zorluğu ortaya koymaya çalışacağım.

Listeye giriş

HTŞ, BM’nin terör örgütleri listesine Mayıs 2014’te girdi. BM

Yazının Devamı

Yol uzun, ülke yorgun

14 Aralık 2024

Bir devir kapandı, Suriye’de Baas rejimi devrildi. Savaş, 13 yıl gibi uzun bir süre devam etti ama Beşar Esad’ın çöküşü, 11 gün gibi kısa bir sürede geldi. Esad’a karşı mücadele eden muhalifler ülkede yepyeni bir sayfa açmaya çalışıyor. 

Lakin yol uzun ve mayınlı çünkü muhalefetin ortak amacı Esad’ın devrilmesiydi ama bu yeni bir ülke inşa edebilmek için yeterli değil. Parçalı bir yapıdalar ve Suriye’nin geleceğine dair beklentileri de farklı. Biraz karamsar bir başlangıç gibi görünebilir ama Suriye’nin asıl sınavı şimdi başlıyor. 

Geçiş mi, geçici hükümet mi? 

Suriye’de iç savaş sürerken 2015’te Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden (BMGK) çıkan 2254 sayılı kararla siyasi sürecin yol haritası çizilmişti. Tabii o sürecin tarafları rejim ve muhaliflerdi. Bugün artık rejim yok ve sahanın gerçekleri, Heyet Tahrir Eş-Şam’ı (HTŞ) ile başındaki isim Muhammed El-Golani’yi de siyasi denkleme soktu. Zira Şam’a

Yazının Devamı

Köprüden önceki son çıkış

7 Aralık 2024

Suriye’de Beşar Esad için belki de artık “sonun başlangıcı” demek yanlış olmaz. 27 Kasım’dan sonra muhalefetin önce Halep’i, sonra da Hama’yı alması bütün denklemi değiştirdi. Terör örgütü YPG ise, rejim güçleriyle doğuda Deyrizor’da çatışıyor. Esad, savaşın başından bu yana hamisi konumundaki Rusya’dan da beklediği desteği göremedi. Özetle üç cephede savaşan muhalefet Şam’da oturan Esad’ın koltuğunu sallıyor. Beşar Esad ya sonuna kadar savaşıp kaybedecek ya da vakit kaybetmeden masaya oturacak.

2017’den bu yana Suriye krizini çözmek için var olan Astana formatı, bunun için bir şans. Muhtemelen son şans. Türkiye-Rusya-İran’ın olduğu mekanizmada Dışişleri Bakanları -olağanüstü değişiklik olmazsa- bugün Katar’ın başkenti Doha’da bir araya geliyor. Uzun bir aranın ardından Türkiye’nin eli Rusya ve İran karşısında masada ilk kez bu kadar güçlü.

MGK hatırlatması

Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, o toplantıda kuvvetle muhtemelen “Esad

Yazının Devamı

İsrail’in ateşkesteki hesapları

30 Kasım 2024

İsrail ve Lübnan arasında kırılgan da olsa bir ateşkes süreci başladı. Anlaşmanın detaylarına çokça yazıldığı için bunlara girmeyip, iki soruya odaklanacağım: ‘Haftalardır üzerinde müzakere edilen metne İsrail nasıl ve neden şimdi ikna oldu?’

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu bu anlaşmayı kabul etmelerinin sebebini “İran tehdidine odaklanmak, orduyu tazelemek ve gerekli askeri desteği alabilmek için zaman kazanmak ve dünyayı Hamas’tan arındırmak” sözleriyle izah etti. ABD Başkanı Joe Biden ise “Bu anlaşma bize barışın mümkün olduğunu hatırlatıyor” dedi. İki açıklama birbiriyle çelişiyor gibi durabilir ama aslında bir yönüyle birbirini tamamlayan açıklamalar.

Eski İsrail başbakanı ve muhalefet partisi lideri Yair Lapid’in 26 Kasım’da Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE’nin) The National gazetesinde çıkan makalesini okuyunca taşlar biraz daha yerine oturuyor. Lapid bu yazıda Nethanyahu hükümetinin izlemesi gerektiğine inandığı yola dair bazı öneriler yapıyor. O öneriler,

Yazının Devamı